Circulaire IT: denk groot, start klein en begin nu

Wat is circulaire IT?

Circulaire IT is een overkoepelende term voor een milieugerichte benadering ten aanzien van de levenscyclus van IT hardware: van de winning van grondstoffen en het fabriceren van producten, tot het gebruiken en reviseren ervan.

In tegenstelling tot de lineaire IT waardeketen waarbij hardware als afval wordt verwerkt, is het doel van een circulaire waardeketen om het gebruik van grondstoffen te minimaliseren, de levensduur van producten en componenten te maximaliseren met zo min mogelijk elektronisch afval (E-waste).

De term heeft ook betrekking op activiteiten zoals verantwoorde mijnbouw van zeldzame metalen die worden gebruikt voor de ontwikkeling van IT-hardware, waterbehoud en de toepassing van principes van de circulaire economie in de gehele levenscyclus van IT.

Hieronder staat het verschil tussen de lineaire en de circulaire economie verder uitgewerkt voor ICT-hardware.

De lineaire economie bij IT (cradle-to-grave)

In een ouderwetse lineaire economie, ook wel ‘cradle-to-grave’ genoemd, worden grondstoffen gedolven, worden producten gemaakt en verwerkt, geconsumeerd en vervolgens als afval verwerkt (lees: verbrand).

De circulaire economie bij IT (cradle-to-cradle)

In de circulaire economie, ook wel cradle-to-cradle genoemd, is er sprake van een gesloten kringloop, waarbij hernieuwbare energie en systeemdenken centraal staat. Er zijn veel definities van de circulaire economie in omloop, maar veelal wordt er in ieder geval gesproken over een 3R-aanpak:

Reduce – Minimaal grondstofgebruik
Re-use – Maximaal hergebruik van producten en componenten
Recycle – Hoogwaardig hergebruik van grondstoffen

Echter, het gaat bij circulaire IT verder dan deze drie circulaire R-strategieën. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving wordt de mate van circulariteit gerelateerd aan de zogenaamde R-ladder. Hoe hoger op de ladder van circulariteitsstrategieën, hoe circulairder de strategie is. Er worden in totaal tien verschillende circulaire R-strategieën onderscheiden, deze zijn als volgt:

Producten slimmer gebruiken en maken:
- R0 – Refuse: Product overbodig maken door van z’n functie af te zien, of die met een radicaal ander product te leveren;
- R1 – Rethink: Productgebruik intensiviseren (bijvoorbeeld door producten te delen, of multifunctionele producten);
- R2 – Reduce: Product efficiënter fabriceren door minder grondstoffen en materialen in het product, of in het gebruik ervan.
Levensduur verlengen van product en onderdelen:
- R3 – Re-use: Hergebruik van afgedankt, nog goed product in dezelfde functie door een andere gebruiker;
- R4 – Repair: Reparatie en onderhoud van kapot product voor gebruik in zijn oude functie;
- R5 – Refurbish: Opknappen moderniseren van oud product;
- R6 – Remanufacture: Onderdelen van afgedankt product gebruiken in nieuw product met dezelfde functie;
- R7 – Repurpose: Afgedankt product of onderdelen daarvan gebruiken in nieuw product met andere functie.
Nuttig toepassen van materialen:
- R8 – Recycle: Materialen verwerken tot dezelfde hoogwaardige of mindere kwaliteit;
- R9 – Recover: Verbranden van materialen met energieterugwinning.

In onderstaande afbeelding ziet u een visualisatie van de R-ladder.

De huidige staat van circulaire IT

Circulaire IT staat nog in de kinderschoenen, en dat is niet te wijten aan een gebrek aan ambitie. Duurzaamheid staat hoog op de agenda van zowel toonaangevende IT-leveranciers als grote IT-gebruikers. Het waarom is duidelijk: een lineaire waardeketen die nieuwe materialen blijft gebruiken en tegelijkertijd waardevolle gebruikte materialen weggooit, is ver over zijn hoogtepunt heen. De nieuwe en duurzame economie is circulair: een toekomstbestendige economie die maximale waarde haalt uit hulpbronnen die in gebruik zijn.

Maar hoewel de ambities duidelijk zijn, zijn de acties dat vaak nog niet. Vergelijkbaar met toezeggingen op het gebied van klimaat en Co2-reductie, definiëren organisaties circulariteitsdoelen, met als doel om in 2030, 2040 of 2050 volledig circulair te zijn. De meeste van de toonaangevende IT-leveranciers werken aan of hebben al prototypes van circulaire IT-middelen zoals laptops of mobiele telefoons. Echter, tussen ambitie en actie ligt een grote kloof die overbrugd moet worden. Uit onderzoek van Campgemini blijkt het volgende:

In 2021 werd wereldwijd 57,4 miljoen ton E-waste gegenereerd – een stijging van 21% in vijf jaar tijd;
89% van de organisaties recyclet minder dan 10% van hun IT-hardware;
Wereldwijd zegt slechts 43% van de leidinggevenden zich bewust te zijn van de IT-voetafdruk van hun organisatie;
50% van de organisaties zegt een duurzaamheidsstrategie voor de hele onderneming te hebben, maar slechts 18% heeft een alomvattende duurzame IT-strategie met duidelijk omschreven doelstellingen en actieplannen;
49% zegt dat het gebrek aan tools of standaarden/ratings om de CO2-voetafdruk van IT te evalueren, een grote uitdaging is bij het implementeren van duurzame IT-initiatieven;
53% zegt niet te beschikken over de vereiste expertise voor de implementatie van duurzame IT.

Ondanks grote ambities en diverse initiatieven rondom circulaire IT, zijn er nogal wat barrières die een snelle transitie in de weg staan. Hieronder vindt u de tien grootste barrières voor circulaire IT.

Tien barrières die circulaire IT in de weg staan

Circulariteit is nog niet de industriestandaard;
Er is niet genoeg gerecycled materiaal beschikbaar tegen concurrerende prijzen om de circulariteitsambities te verwezenlijken;
Door technische beperkingen kunnen de belangrijkste onderdelen en materialen van IT-middelen niet worden hergebruikt;
IT-leveranciers zijn niet in staat om gegevens te verstrekken over de circulariteit van hun materialen en producten;
De data-architectuur van de sector is niet klaar om gedetailleerde circulaire gegevens op te nemen;
Er zijn beperkte circulariteitsprikkels voor leveranciers;
Circulariteit is momenteel geen onderscheidende factor bij inkoop;
End-of-life strategieën worden vaak niet meegenomen tijdens de inkoop, waardoor geoptimaliseerde en op leveranciers afgestemde processen bij het afvloeien van assets worden voorkomen;
Er is een discrepantie tussen ambities op lange termijn en verantwoordelijkheden op korte termijn;
Ambities rond – en definities van – circulariteit verschillen aanzienlijk binnen de IT-sector.

Denk groot, start klein en begin nu met lease of As-a-service

Worden gebruikte devices meegegeven aan medewerkers? Verdwijnen devices in de kast? Of in het ergste geval gewoon in de afvalcontainer? Wanneer uw organisatie IT-apparatuur aanschaft (lees: in bezit heeft), is de kans groot dat er nog geen optimale duurzaamheidsstrategie aan ten grondslag ligt en dat u hoogstwaarschijnlijk één van eerdergenoemde vragen moet beantwoorden met ja. Los van de veiligheidsrisico’s en onvoorziene kosten die dit met zich meebrengt, is dit niet wenselijk gezien de gevolgen van E-waste.

Door te betalen voor het gebruik van apparatuur (lees: niet in eigendom hebben), wordt u geholpen bij het uitvoeren van uw circulariteitsstrategie. Zowel het verlengen van de levensduur van apparatuur, als het nuttig toepassen van materialen staat hierbij centraal. In onderstaande infographic is verder voor u uitgewerkt op welke wijze onze oplossingen bijdragen aan uw duurzaamheidsdoelstellingen en hoe u vandaag de dag de eerste stap kunt zetten naar een circulair inkoopmodel voor uw IT apparatuur.

Ons motto: denk groot, start klein en begin nu.