Wat is cloud computing?
Cloud computing is het on-demand leveren van IT-diensten via internet, zoals servers, netwerken, datacenters en software. In plaats van fysieke datacenters en servers aan te schaffen, betaal je – veelal in de vorm van een abonnement – voor de toegang tot deze technologie.
Het woord cloud staat voor een netwerk van verschillende computers, waarbij de eindgebruiker niet weet op hoeveel en op welke computers hun software draait. Waar men vroeger ook niet precies wist waar deze computers zich bevonden, is dat tegenwoordig wel anders.
Met de komst van de AVG en toenemende veiligheidsrisico’s mag data niet zomaar ergens worden opgeslagen. Voor Nederlandse bedrijven geldt dat de gegevensverwerker – die de gegevens namens de gegevensbeheerder bewaart en verwerkt – zich aan strikte EU-regels moet houden. Aangezien veel van deze dienstverleners zich in de Verenigde Staten bevinden en de regels omtrent privacy veelal niet voldoen aan de EU-eisen, moet er een verwerkingsovereenkomst worden ondertekend.
Al met al is het belangrijkste bij cloud computing dat de eindgebruiker geen eigenaar meer is van de gebruikte infrastructuur of software, waardoor het ook niet meer verantwoordelijk is voor het onderhoud hiervan.
Hoe is cloud computing ontstaan?
Dan even een stukje terug in de tijd; waar heeft cloud computing zijn oorsprong gevonden? De eerste stappen zijn gezet in 1963, waarbij DARPA (the Defense Advanced Research Project Agency) als eerste een technologie ontwikkelde waarmee een computer door twee of meer mensen tegelijk kon worden gebruikt. Het woord ‘virtualisatie’ werd gebruikt om deze situatie te beschrijven, hoewel de betekenis later werd uitgebreid.
In 1969 hielp J.C.R. Licklider bij de ontwikkeling van het ARPANET (Advanced Research Projects Agency Network), een zeer primitieve versie van het internet. Hij benoemde hier de visie ‘Intergalactic Computer Network’, waarmee iedere bewoner op de aarde via computers met elkaar verbonden zou zijn en toegang zou hebben tot informatie. Wat toen nog ver weg leek, is uiteindelijk werkelijkheid geworden. Het ontstaan van internet is uiteraard essentieel voor de toegang tot de cloud.
In de jaren ’70 veranderde de betekenis van virtualisatie in samenhang met de opkomst van het internet, omdat bedrijven begonnen met het verhuren van virtuele private netwerken als services.
De cloud won pas eind jaren ’90 aan populariteit. In 1999 was Salesforce een van de eerste bedrijven die succesvol een cloud-dienst kon aanbieden. Iedereen die toegang had tot het internet, kon gebruik maken van Salesforce.
In het jaar 2000 nam Software as a Service (SaaS) verder zijn toevlucht door bedrijven als Microsoft en Amazon. Microsoft breidde zijn SaaS-oplossingen verder uit en Amazon vernieuwde en moderniseerde zijn datacentra. Dit resulteerde erin dat cloud computing in zijn algemeenheid een sterke toename kende tot op de dag van vandaag.
Lagen van cloud computing
Cloud computing kent drie verschillende lagen: Infrastructure as a Service (IaaS), Platform as a Service (PaaS) en Software as a Service (SaaS). Indien verschillende diensten niet via de cloud worden afgenomen, noemen we dit on-premise.
Cloud infrastructure: Infrastructure as a Service (IaaS)
IaaS wordt ook wel gezien als de eerste laag in cloud computing en bevat dan ook bouwstenen voor Cloud IT.
In deze laag wordt de infrastructuur aangeboden via een virtualisatie of hardware-integratie. Denk hierbij aan servers, netwerken, opslagcapaciteiten en andere soorten infrastructuur. Dit heeft als voordeel dat de eindgebruiker volledige vrijheid heeft in de keuze voor wat betreft de hardware, maar wel zelf verantwoordelijk bent voor het configureren en onderhouden. Daarom is het erg belangrijk dat er technische kennis aanwezig is in de organisatie om dit te kunnen onderhouden en zelf in te richten.
Enkele voorbeelden van IaaS-providers: DigitalOcean, Amazon EC2, Rackspace, Openstack
Cloud platforms: Platform as a Service (PaaS)
Met PaaS hoeft de afnemer de onderliggende infrastructuur (meestal hardware, besturingssystemen en databases) niet te beheren en waardoor het zich kan concentreren op de implementatie en het beheer van de applicaties. Een belangrijk voordeel voor de gebruiker is efficiëntie, omdat hij zich geen zorgen hoeft te maken over de aanschaf van resources, capaciteitsplanning, software-onderhoud en patching.
Er is in veel gevallen ook sprake van faciliteiten voor de ontwikkeling. Hierbij wordt vaak gewerkt met een framework of ontwikkelingstaal zoals Python, Java of .NET waarin men functionaliteiten duidelijk kan omschrijven. Een nadeel van PaaS is dat je als afnemer in sommige gevallen niet de regie hebt om te kiezen op welk besturingssysteem de applicatie draait.
Enkele voorbeelden vaan PaaS-providers: Microsoft Azure, Open Shift, Magento Commerce Cloud, Amazon Elastic Beanstalk
Cloud applicaties: Software as a Service (SaaS)
Bij software as a service (SaaS) biedt een IT-dienstverlener eindgebruikersapplicaties aan ‘via de cloud’. Het SaaS-landschap is erg breed. Denk enerzijds aan applicaties voor CRM en personeelsbeheer, maar anderzijds ook aan e-mailclients en marketing software. Peak Capital heeft een SaaS-landscape ontwikkeld met opkomende en gerenommeerde Nederlandse SaaS-aanbieders.
Bij SaaS-diensten heeft de aanbieder de volledige controle over de applicaties. De klant of een derde partij die het beheer uitvoert voor de klant, kan in veel gevallen wel de applicatie functioneel beheren en samenstellen.
Meestal zijn de SaaS-applicaties te gebruiken via een webbrowser op een computer. In tegenstelling tot traditionele client-software, maken SaaS-toepassingen veelal gebruik van moderne technologieën zoals Ajax en HTML5 om een interactieve functionaliteit te verkrijgen die vergelijkbaar is of beter is dan die van traditionele client-software. Veel SaaS-applicaties zijn ook eenvoudig toegankelijk met mobile devices zoals tablets en smartphones.
Enkele andere bekende aanbieders van SaaS-diensten: Exact Online, Adyen, Office 365, Docusign
Ook Hardware as a Service neemt steeds meer zijn toevlucht. Naast de drie vormen van cloud computing, is het ook steeds gebruikelijker om eindgebruiker devices – denk aan latops, smartphones en tablets – in een abonnementsmodel af te nemen.
Implementatie opties in cloud computing
Niet alleen zijn er verschillende manieren om cloud IT-diensten af te nemen, ook zijn er verschillende manieren om cloudrecourses te implementeren. Hierbij wordt er onderscheidt gemaakt tussen een openbare cloud, een private cloud en een hybride cloud. Hieronder worden deze verschillende soorten van cloud computing beschreven.
Public cloud
Public clouds worden in beginsel het meest geïmplementeerd.
In een public cloud wordt de server en opslagruimte gedeeld met andere organisaties en wordt er door afnemers uit meerdere organisaties dus op dezelfde infrastructuur gewerkt.
De toegang tot deze cloud verloopt veelal via een webbrowser. Public clouds worden vaak geïmplementeerd voor mailclients, online kantoorapplicaties, opslag en test- en ontwikkelingsomgevingen.
Enkele voordelen van een public cloud zijn de lagere kosten, onderhoudsvrij, onbeperkte schaalbaarheid en een minimale downtime. Door het grote netwerk van servers is de kans dat er storingen optreden een stuk kleiner.
Private cloud
Bij een private cloud werkt men op een virtuele ICT-infrastructuur die slechts voor één organisatie wordt gebruikt. In deze cloud heeft de afnemer volledige controle over beveiliging, data en kwaliteit van de dienst.
De leverancier van de cloudservices is verantwoordelijk voor het onderhouden van de private cloud. De fysieke locatie van de infrastructuur kan zowel bij de cloud leverancier als bij de afnemer zelf zijn.
Enkele voordelen van een private cloud zijn flexibiliteit omdat de omgeving aangepast kan worden aan de wensen en behoeften van de afnemer, een verbeterde veiligheid omdat IT-diensten niet worden gedeeld met anderen en een hoge schaalbaarheid.
Hybride cloud
Wanneer er meerdere interne en/of externe clouds samen worden gebruikt wordt er ook wel gesproken van een hybride cloud. Zo kan een organisatie ervoor kiezen om een on-premise infrasctructuur te combineren met private clouds en openbare clouds zodat alle voordelen benut kunnen worden.
Voor resources die weinig beveiliging nodig hebben kunnen worden ondergebracht in de public cloud, terwijl bedrijfkritische data of software kan worden ondergebracht in een private cloud of on-premise omgeving.
Enkele belangrijk voordeel van een hybride cloud is het gebruiksgemak waarmee een afnemer resources kan migreren van bijvoorbeeld on-premise naar een private cloud. Dit kan gefaseerd en geleidelijk worden geïmplementeerd.
Laatste overweging: Hardware as a Service
Waar vele organisaties de overstap naar IaaS, PaaS en SaaS al hebben gemaakt wordt verwacht dat in de komende jaren ook Hardware as a Service – ook wel bekend als Device as a Service (DaaS) of PC as a Service (PCaaS) – zijn toevlucht zal nemen. In het kennisartikel over Hardware as a Service leest u enerzijds meer over de gevolgen en consequenties van het bezitten van eindgebruiker-devices en anderzijds over de voordelen wanneer ze als een service worden afgenomen.
